این روزها همه جا حرف از خانه تکانی، خرید لباس نو و انجام کارهای عید و خلاصه به استقبال بهار رفتن است فقط به رسم عادت توصیه به خانه تکانی دل می کنند هرچند خانه تکانی از منازل کاری پسندیده و درعین حال تکراری است که همه در آخر سال به روش های مختلف و به نحو مطلوب انجام می دهیم و در انجام این کار نیز تقریبا همه موفقیم و اهمیت ویژه برای آن قائل هستیم، اما خانه تکانی دل ها و قلب ها که لفظ کلام همگی ماست و آن را همیشه مانند نقل و نبات به هم توصیه می کنیم. چقدر برایمان اهمیت دارد؟ چقدر به فکر پاک کردن و زدودن گرد وغبارهای درونی مان هستیم؟ تا چه میزان برای ورود به سال جدید جان و روحمان را آماده کرده ایم. براستی چه خوب می شود همان طور که واقعا به خانه تکانی منازل مشغولیم به خانه تکانی دل ها نیز با جدیت و کوشش بپردازیم
خانه تکانی دل مهم تر است یا خانه تکانی منزل
براستی خانه تکانی منزل که این روزها همه را به تکاپو انداخته چه تأثیری در روح و روان آدمی دارد و چرا باید علاوه بر خانه تکانی منزل به خانه تکانی دل بپردازیم؟
دکتر صمدیار در پاسخ به این سوال این طور پاسخ می دهد: «این مسئله بستگی به عیار دل ها دارد و به اینکه چقدر برای عیار دل خویش ارج و قرب قایل باشیم و این که آیا به خزانی که پشت سر نهادیم، اندیشیده ایم یا خیر؟ و آیا باور کردیم هر انسانی خزانی دارد؟»
وی اضافه می کند: «اگر به برگ ریزان خزان های هر ساله بیاندیشیم، به یاد می آوریم که خزانی در راه داریم و می بایست قدر بهار را بدانیم، کدورت از دل ها بشوییم که فرصت برای در کنار عزیزان بودن بسیار محدود و ناچیز است و از یاد نبریم ما برای تکامل معنویت درون، نیاز به خانه تکانی دل از طریق استغفار و با هم بودن از طریق آشتی داریم، پس بیاییم پیش از تکاندن خانه های آجری و سیمانی و سنگی، به تکاندن خانه دل هایمان بپردازیم
اکید آموزه های دینی بر ایجاد پیوند میان خویشاوندان
دکتر قرائی مقدم، استاد دانشگاه و جامعه شناس می گوید، ارتباطاتی که می تواند پشتوانه پیشرفت و توسعه در جوامع انسانی و کوچک ترین واحد آن یعنی خانواده ها شود.«در مباحث جامعه شناسی نزدیک به یک قرن است که موضوع سرمایه اجتماعی مطرح شده و از آنجا که این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است آن را در کنار سرمایه های انسانی،طبیعی و فناورانه طبقه بندی کرده اند؛ چراکه به عقیده جامعه شناسان سرمایه اجتماعی باعث ایجاد ارتباط بین دیگر سرمایه ها می شود واگر این سرمایه وجود نداشته باشد دیگر سرمایه ها نیز به هدر خواهند رفت.» این جامعه شناس، ارتباطات بین فردی وباخبر بودن از حال و روز یکدیگر را به همراه از بین بردن کدورت های خانوادگی و حتی اجتماعی به عنوان مبنای سرمایه اجتماعی معرفی می کند ومی گوید:«وجود کدورت بین خانواده ها علاوه بر وارد آوردن ضرر وزیان روحی به افراد باعث بروز مشکلات اقتصادی، تشنج در روابط فردی ودرنهایت از بین رفتن آرامش در زندگی می شود. قرائی مقدم با اشاره به تاکید دین مبین اسلام و آیین ها وسنت های باستانی ایران زمین بر رفع سریع کدورت ها می گوید: «رفع کدورت ها و ایجاد پیوند بین خویشاوندان بارها توسط آموزه های دینی و ملی تاکید شده است وبهترین زمان برای از بین بردن کدورت ها و غبارروبی دل ها آستانه بهار و عید باستانی نوروز است.».
گذشت ابزار لازم برای خانه تکانی دل
دکتر قرائی مقدم در این باره می گوید: افسردگی، بیشتر در افرادی دیده می شود که نمی توانند در مقابل اشتباه های دیگران از خود گذشت داشته باشند و کارها و رفتارهای نادرست دیگران را نادیده بگیرند. مرور کارها و رفتارهای زشت دیگران و نگه داشتن این خاطرات در ذهن باعث می شود افراد نتوانند از اشتباه دیگران چشم پوشی کنند. وی اضافه می کند: وقتی بایگانی ذهن از خاطرات تلخ و کارهای ناشایست دیگران انباشته شود احتمال ابتلا به بیماری روانی بیشتر خواهد شد. البته در فرهنگ و آداب دینی نیز به این موضوع اشاره شده و از کینه توزی به عنوان صفتی ناشایست نام برده شده است.
وی برخی اصطکاک ها در روابط اجتماعی را امری عادی در بین انسان ها می داند و می گوید: انسان ها باید بیاموزند از سوء تفاهم ها و کدورت ها به راحتی عبور کنند و خود را درگیر برداشت های نادرست از دیگران نکنند. این جامعه شناس ضرر و زیان سوء تفاهم ها در روابط اجتماعی را تنها متوجه شخص مقابل نمی داند و در توضیح آن می گوید: ممکن است این کینه توزی ها باعث ایجاد رفتارهای تلافی جویانه شود اما نباید فراموش کرد که این قبیل رفتارها علاوه بر آسیب زدن به طرف مقابل، وجدان شخص را نیز درگیر می کند.
خشونت در پی کینه جویی
وی می گوید: این گونه افراد در هنگام تلافی متوجه ضررهایی که به خودشان می رسد، نیستند و تنها از انتقام گرفتن لذت می برند.
وی پرخاشگری را نیز وابسته به افسردگی و کینه توزی می داند و به افراد توصیه می کند: باید با نگاهی همراه با گذشت به اطراف نگاه و احساس کنیم خود ما نیز هنگام خطا با عفو دیگران مواجه شده ایم و حال بهتر است دیگران را نیز ببخشیم. چرا که خداوند بندگانی را که از اشتباه دیگران به راحتی می گذرند، راحت تر می بخشد.با چنین تفکری ذهن انسان به آرامش می رسد و استرس هایی که در بسیاری از موارد باعث کمبود اکسیژن در مغز و نارسایی آن می شود نیز از بین خواهد رفت.
رفع کدورت ها؛ دگرگونی حال انسان
این جامعه شناس همچنین می گوید: کمبود اکسیژن در مغز که بر اثر استرس و مشغولیت های ذهنی پدید می آید باعث تضعیف سیستم دفاعی بدن می شود و علاوه بر بیماری های روحی زمینه ابتلا به بیماری های جسمانی را نیز در انسان به وجود می آورد. وی تاکید می کند افراد کینه توز هم از بیماری های روانی رنج می برند هم از بیماری های جسمی. وی به دعای تحویل سال و درخواست همه از خداوند برای تحول در احوال و امورشان اشاره می کند و می گوید: کنار گذاشتن کینه ها و خانه تکانی دل ها یکی از عواملی است که حال انسان ها را دگرگون می کند و برای رسیدن به احسن الحال باید کینه ها را کنار گذاشت و دوستی ها را توسعه داد؛ از دادن هدیه ای کوچک گرفته تا سرزدن به یکدیگر و دیده بوسی در ایام عید می تواند نقش مهمی در کاهش کینه ها داشته باشد. حتی در روایات اسلامی نیز به این موضوع اشاره هایی شده که دست دادن باعث ریزش گناهان مانند برگ درختان می شود. این استاد دانشگاه محبت کردن و کنارگذاشتن کینه ها را باعث افزایش سطح سلامت جسم و روان جامعه می داند؛ سلامتی که می توانیم امسال با کمی گذشت و خانه تکانی دل هایمان در کنار خانه تکانی خانه ها به آن دست یابیم.
منابع: سایت شفاف- روزنامه خراسان- آفتاب
