از جمله خطراتى که همواره جامعه بشرى را مورد تهدید قرار داده و در عصر قدرت و تکنولوژى خطراتى صد افزون براى بشریت به بار آورده لجام گسیختگى غرایز، خودخواهىها و تمایلات سرکش نفسانى است. این پدیده شوم نه تنها از جانب علم و دانش و فلسفههاى بشرى مهارشدنى نیست، بلکه اربابان قدرت و دانش را نیز به اسارت خود درآورده و علم و تکنولوژى را نیز در این جهت، استخدام کرده است.
آن عامل نیرومندى که انسان را از اسارت هواهاى نفسانى آزاد ساخته و قدرت رویارویى با طغیانهاى زندگىسوز نفس اماره را مىبخشد، ایمان استوار دینى است.
«داستایوفسکى» مىگوید: «اگر خدا (دین) نباشد همه چیز مباح است».[1] یعنى غیر از خداباورى و ایمان مذهبى هیچ عامل دیگرى توان بازدارندگى از اعمال ضداخلاقى، بیمارى بىعدالتى، تجاوز و فساد و تباهى و رام کردن نفس اماره و سرکش آدمى را ندارد.[2]
افزون بر آنچه گذشت کارکردهاى روانشناختى،[3] فرا روانشناختى،[4] روانتنى[5] و جسمانى دیگرى براى دین ذکر شده که به ذکر عناوین آنها بسنده نموده و خواننده عزیز را به مطالعه و جستجوى بیشتر در این زمینه فرا مىخوانیم.
8. بهداشت و سلامت جسمانى، طول عمر، پایدارى در فعالیتهاى فیزیکى، تقویت سیستم ایمنى و دفاعى بدن، تسریع در بهبودى و کوتاه کردن دوران درمان.[6]
9. ایجاد خضوع، تعبد و تسلیم در جهانى آکنده از سرگردانى و تعارضات فکرى.[7]
10. عشق و محبت، پاسخ به غرایز فرامادى بشر و ایجاد لذتهاى فراجسمانى،[8] تصفیه غمها و جذب شادىها.[9]
11. کاهش اضطراب، ترسها و وحشتها؛ به ویژه ترس از مرگ.[10]
12. افزایش قدرت کنترل و مدیریت ذهن (سایکو سیبرنتیک)[11] و تصویرسازى ذهنى.[12]
13. شجاعتآفرینى و افزایش قدرت پایدارى در برابر دشمنان و زورمندان.[13]
14. بهداشت و سلامت روح و حقیقت برین وجود آدمى.[14]
15. ایجاد وقار و سنگینى و دورى از جلفى و سبکى.[15]
16. کاهش عملیات جنسى.[16]
17. انگیزش، پرورش و تفسیر تجربههاى دینى[17].
جمعبندى این قسمت را با سخنى از «میلتون یینگر»[18] به پایان مىبریم.
او در مقاله «دین و نیازهاى فرد»[19] مىنویسد: در پزشکى روانتنى وقتى نکات زیر را ملاحظه کنیم، ارزش دین آشکار مىشود:
1. دین، انسان را به یک فلسفه حیات مسلح مىکند و به عقل وى روشنگرى لازم را مىبخشد. دین براى یک فرد نقشى را ایفا مىکند که قطبنما براى یک کشتى و در دریاى زندگى جهت و راهنمایى در اختیار او مىنهد.
2. دین بر اراده انسان تأکید مىنهد، آن را تقویت و فرد را کمک مىکند تا به فرمانهاى عقل گردن نهد.
3. دین نیازهاىاساسى روح، بهویژه نیاز به عشق و جاودانگى را، تحقق مىبخشد[20].
چرا دین؟ چرا اسلام؟ چرا تشیع؟، ص:30 - 33
[21]
[1] ( 1). شهید مطهرى، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران و قم: صدرا، 1368
[2] ( 2). بنگرید:
الف. همو، حکمتها و اندرزها، ص 3.
ب. همو، امدادها و غیبى در زندگى بشر، ص 86
[3] ( 3)1 .Psycholo gic .
[4] ( 4) 2.
[5] ( 5)3 .Psychos omatic .
[6] ( 1). بنگرید: الف. اسلام و بهداشت روان، مجموعه مقالات اولین همایش بینالمللى؛
ب. نقش دین در بهداشت روان، ج 1، ص 28 و 153- 187، قم: معارف، چاپ اول، 1382.
ج. همان، ج 2، ص 27.
د. پت کورى، بازگشت به دعا در آستانه هزاره سوم، ترجمه: عزیزاللَّه صوفى سیاوش.
[7] ( 2). بنگرید: الف. ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمه: مهدى قائنى و ...
ب. شهید مطهرى، یادداشتها، ج 4، ص 196، قم و تهران: صدرا، چاپ دوم، 1382.
[8] ( 3). بنگرید:
الف. شهید مطهرى، یادداشتها، ج 4، ص 158 و 159؛
ب. همان، ج 7، ص 15- 19.
ج. همو، امدادهاى غیبى در زندگى بشر، ص 39، قم: صدرا، چاپ هفتم، 1374.
[9] ( 4). مجموعه مقالات اولین همایش نقش دین در بهداشت روان، ص 167، قم: نوید اسلام، چاپ اول، 1377.
[10] ( 5). همان.
[11] ( 6). بنگرید: شهید مطهرى، یادداشتها، ج 4، ص 122.
[12] ( 7).Psychocy berentic .
[13] ( 1). همو، یادداشتها، ج 4، ص 123 و 158- 159
[14] ( 2). همان، ص 154
[15] ( 3). بنگرید: الف. ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمه مهدى قائنى.
ب. شهید مطهرى، همان، ص 169
[16] ( 4). مجموعه مقالات اولین همایش نقش دین در بهداشت روان، ص 167
[17] ( 5). بنگرید: حمیدرضا شاکرین، دینشناسى، ص 30- 32
[18] ( 6)2 .Milton Yinger .
[19] ( 7)
3. Religionan dIndividual Needs" in Scientific Studyof Religion, p. 196- 1777.
[20] ( 8). آلستون، م. یینگر، م. لگنهاوزن، دین و چشماندازهاى نو، ترجمه غلامحسین توکلى، ص 162
[21] شاکریان، حمیدرضا، چرا دین؟ چرا اسلام؟ چرا تشیع؟، 1جلد، دفتر نشر معارف - قم، چاپ: سوم، 1390.
